از صفر تا صد هرس درخت پسته

چرا درخت پسته به هرس نیاز دارد؟

هرس کردن به دلایل مختلفی انجام می شود:

• فرم دهی درخت
• تربیت درخت نوجوان به نحوی که برداشت محصول را آسان کند
• افزایش شاخه های جانبی و در نتیجه افزایش بار درخت
• تقویت اسکلت درخت
• متوازن کردن رشد درخت
• تولید و حفظ شاخه های میوه دهنده
• تنک کردن
• تسهیل نفوذ نور خورشید به شاخه های پایینی
• کوتاه نگه داشتن قد درخت برای برداشت راحت تر محصول به وسیله کارگر

هرس اصولی و صحیح درخت پسته بایستی حتما زیر نظر کارشناس خبره انجام شود، یک هرس اصولی از سال دوم بایستی شروع شود و ۵ تا ۷ سال زمان میخواهیم تا بتوانیم هرس فرم مناسب را انجام داده و درخت را تربیت کنیم.

انواع هرس

الف- هرس فرم

درخت پسته رشد کندی دارد هرس فرم به منظور افزایش رشد شاخه ها صورت می گیرد، زمانی که شاخه هرس می شود رشد آن سریعتر از شاخه ای است که هرس نشده است، سربرداری درخت پسته نیز باعث تقویت اسکلت درخت شده که هم درست را در برابر باد مقاوم کرده و هم در زمانی که بار درخت زیاد است می تواند محصول زیاد را تحمل کرده و شکسته نشود. با انجام هرس فرم می توانیم درخت را به شکل دلخواه رشد داده تا بتوانیم در فصل برداشت با سهولت بیشتری محصول را برداشت کنیم و البته ورود و خروج تراکتور و ماشین آلات مشابه به باغ راحت تر صورت گیرد، یکی دیگر از دلایل هرس فرم درخت پسته ورود یکنواخت نور خورشید به داخل درخت است که باعث بهبود فتوسنتر و در نتیجه تولید حداکثری خواهد شد.

ب- هرس فرم جامی مرکز باز (Open Center)

هرس جامی همانطور که از اسمش پیداست یعنی هرس کردن درخت به شکلی که شبیه به یک جام بشود یعنی پایین نازک و بالا بزرگ، معمولا این نوع هرس در باغات پسته آمریکا و کالیفرنیا انجام می شود، زیرا نژاد مورد استفاده در آمریکا یعنی یو بی سی وان (UBC1) به شکلی تربیت می شود که برداشت کاملا مکانیزه صورت گیرد رشد و ارتفاع درختان یو بی سی وان تقریبا ۳ برابر پسته های بومی ایران است به همین دلیل بهترین هرس برای این درختها هرس فرم جامی است، اما این نوع تربیت برای نژادهای بومی ایران توصیه نمی شود.

اولین هرس فرم در فصل زمستان

اولین هرس زمستانه بایستی برای حذف پاجوشها باشد، سپس شاخه هایی که رشد نداشته اند را حذف کنید(روی درختانی که پیوند نخورده اند) برای تقویت اسکلت درخت را از ارتفاع ۹۰ تا ۱۰۰ سانتی متری سر برداری کنید بدین ترتیب شاخه های جانبی پسته بیشتر خواهند شد، تمامی تنه جوشها و پاجوشهای بالا و پایین پیوندک را نیز باید حذف کنید.

در صورتی که رشد پیوندک کم است درخت را از بالای پیوندک از ارتفاع حدودی ۱۰ سانتی متری سربرداری کنید.

درختهایی که پیوند نخورده اند و رشد کمی دارند بین یک سوم تا یک دوم شاخها ها را سر برداری کنید اگر باز هم نهال اصلاح نشد بایستی نهال را جذف کنید یا خاک زیر نهال و سایر عوامل که ممکن است باعث کند شدن رشد نهال شده است را بررسی کنید.

دومین هرس در فصل رشد

وقتی که در فصل خواب سربرداری کردید شاخه های جانبی که نزدیک محل هرس بوده اند تحریک شده و به رشد بیشتر وادار می شوند و همین شاخه ها اسکلت اولیه درخت را تشکیل خواهند داد پس بهترین زمان برای هرس این شاخه ها و تربیت درخت به شکل جامی خرداد ماه است اگر آنها را هرس نکنیم مستقیم رشد کرده و و شکل درخت را خراب می کنند، از شاخه های جانبی به وجود آمده ۳ تا ۵ شاخه که پراکندگی خوبی دارند و هجم درخت را افزایش می دهند حفظ کرده و بقیه را حذف کنید، دقت داشته باشید که این شاخه ها بعدا اسکلت اصلی درخت شما خواهند بود.

دومین هرس زمستانه

در اواخر زمستان شاخه های اسکلتی را از ارتفاع حدودی ۲۵ سانتی متری سر برداری کنید و سپس آنها را به هم ببندید تا به شکل جامی باز در بیاییند.

سومین و چهارمین و پنجمین فصل رشد

عملیات هرس فرم در طول سالهای سوم تا پنجم دقیقا مشابه سالهای قبل می باشد شاخه های پر رشد برای رشد مستقیم و ادامه استقرار اسکلت جامی سربرداری می شوند، از این زمان هدف اصلی افزایش مجموع و اندازه تاج و قطر شاخه ها می باشد.

هرس سوم تا پنجم فصل خواب

روی شاخه های ثانویه ۲ تا ۳ شاخه ثالثیه انتخاب کنید و باقی را حذف کنید، شاخه هایی که انتخاب کرده اید نیز از ارتفاع ۶۰ سانتی متری سر برداری کنید، بایستی برای تربیت بهتر درخت بستن شاخه ها را نیز انجام دهید، اگر یک شاخه رشد رویشی خیلی زیاده داشته باشد بایستی آن را از وسط ببرید، تمامی شاخه های کوچک و نازک جانبی را حذف کنید.

هرس درخت بارور

یک هرس صحیح و اصولی می تواند محصول باغ شما را چند برابر کند، بنابر این هرس درخت پسته را جدی بگیرید و از کنار آن به سادگی عبور نکنید.

هدف از انجام هرس درخت بارور پسته

• تولید و حفظ شاخه های میوه دهنده
• کمک به رشد گیاهی و تولید میوه

درخت پسته ذاتا عادت به رشد صعودی دارد به همین دلیل رشد از سرشاخه های انتهایی صورت می گیرد، شاخه های جوان به دلیل تولید هورمون اکسین مانع رشد جوانه های رویشی جانبی می شوند، هرچه سن درخت بالاتر رود جوانه های انتهایی بیشتر جوانه رویشی تولید می کنند اما شاخه هایی پایین تر جوانه های زایشی تولید می کنند، به دلیل تولید هورمون اکسین در شاخه های انتهایی جوانه های زیردست انتهایی تحت تاثیر قرار گرفته و از رشد رویشی باز می مانند.

بنابراین ملاحضه می کنید که درخت پسته به صورت ذاتی خوشه هایش در اطراف شکل گرفته و حول محور مرکزی درخت میوه تشکیل نمی شود، این عادت رشد درخت پسته سبب می شود که در دراز مدت جوانه های گل دهنده در شاخه های پایینی کم شود بنابر این هدف اصلی هرس این است که شاخه های بارور بیشتر شوند و یک فضای باز در تاج درخت ایجاد شود، پس از این رو هرس درخت بارور لازم و ضروری است.

نکات مهم هرس درخت پسته

• هرس درخت پسته اثر کوتاه کننده دارد، درختان هرس نشده دارای رشد بیشتری هستند.
• هرس در درخت پسته بر خلاف سایر درختها به دلیل کم بودن جوانه های رویشی باعث کم شدن رشد رویشی سال بعد می شود.
• هرس تابستانه با کم کردن مواد هیدروکربونه در شاخه و برگها عملا باعث کاهش رشد طولی و افزایش رشد عرضی درخت می شود.
• هرس تابستانه هم به مانند هرس زمستانه به دلیل کاهش مواد غذایی در اندام درخت باعث کندی رشد و کوتاهی درخت می شود.
• با توجه به تمایل ذاتی درخت پسته به رشد صعودی، تنک کردن قسمتی از شاخه های اضافی نه تنها کمکی به تغییر دادن این عادت طبیعی در شاخه های باقیمانده نمیکند، بلکه بنا به خاصیت ذاتی جوانه های جانبی آن نیز تبدیل به شاخه های رویشی نمی شوند.

چند نوع هرس داریم؟

1. هرس سر برداری (Heading Back)
   

   قطع قسمتی از سر یا انتهای فوقانی بازو را سر برداری می گویند، این هرس باعث تحریک شاخه از محل بریدگی شده و رشد جوانه های جانبی را تشدید می کند.
   هدف اصلی این روش جلوگیری از رشد رویشی بیش از حد جوانه های انتهایی و تقویت رشد جوانه های جانبی می باشد.بهترین زمان این هرس در فصل زمستان است، سر برداری شاخه های پر رشد (بلند) مخصوصا در درختهای جوان بسیار توصیه می شود.

2. هرس تنک سر شاخه (Thinning Out):
   

   در تنک سرشاخه شاخه از انتهای خود بریده می شود، مهمترین دلیایل این نوع هرس عبارت اند از:
   تسهیل نفوذ نور خورشید و جلوگیری از ایجاد سایه در درخت، تسریع در رشد شاخه های مثمره مرکزی و تولید میوه بیشتر می باشد.
   این نوع هرس برای محدود کردن رشد عرضی بیش از حد درخت در بین ردیفها نیز مورد استفاده قرار می گیرد، در این نوع هرس شاهد تاثیر خاصی در تقویت و تحریک رشد رویشی جانبی شاهد نخواهیم بود.
   به منظور کاهش پدیده سال آوری، تعدادی از شاخه های میوه دهنده پسته را قبل از سال پر بار حذف می کنند، بدین ترتیب شاخه ها و جوانه های باقی مانده تقویت شده و آب و مواد غذایی بیشتری به آنها می رسد در نتیجه محصول سال آینده نیز تحت تاثیر کمتری قرار خواهد گرفت.

3. هرس پاجوش ها و تنه جوشها
   

   تنه جوش ها و پاجوشها مقدار زیادی آب و مواد غذایی را مصرف می کنند و برای بار دهی درخت مضر هستند در هر فصلی می توان آنها را حذف کرد و بهتر است هر وقت آنها را مشاهده کردید حذف کنید.

 فصل هرس:

معمولا بهتر است پسته را در فصل زمستان هرس کنیم زمانی که درخت کامل در خواب است، هرس تابستانه یا بهاره باعث ضعف جوانه های باقی مانده درخت خواهد شد ضمن اینکه احتمال نفوذ بیماری های قارچی و ویروسی از محل هرس نیز افزایش می یابد، بهتر است عملیات هرس در فصل بهار یا تابستان صرفا به شاخه های بیمار و یا خشکیده اختصاص یابد.